„Szkoły Plus wkraczają do Azerbejdżanu”, 2005

W styczniu 2005 r. MTO  - wspólnie z partnerami w Baku i Ganji - rozpoczęło pracę ze szkołami w Azerbejdżanie. Było to możliwe dzięki otrzymanej w 2004 r. dotacji z Programu RITA IV Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz kontaktom nawiązanym przez Fundację Edukacja dla Demokracji.

W lutym odbyły się dwa pięciodniowe warsztaty dla dwóch grup rodziców, nauczycieli i dyrektorów szkół z okolic Baku (25 osób) i Ganji (19 osób). Wszyscy uczestnicy byli bardzo zaangażowani, pracowali z ogromnym poświęceniem i postanowili walczyć o rejestracje swych przyszłych stowarzyszeń.

Po zakończeniu warsztatów w obu grupach odbyło się uroczyste rozdanie dyplomów, które wręczał osobiście pan Marcin Nawrot, ambasador RP w Azerbejdżanie. Jesteśmy ogromnie wdzięczni całej obsadzie polskiej ambasady w Baku za gościnność, opiekę i pomoc udzielaną projektowi.  

W maju dwie trenerki MTO pojechały ponownie do Azerbejdżanu. Celem tego pobytu były wizyty we wszystkich szkołach objętych projektem, monitoring dotychczasowych osiągnięć i wręczenie mini-grantów. Okazało się, że z 12 szkół, których przedstawiciele uczestniczyli w lutowych warsztatach, aż 9 przygotowało statuty i postanowiło wystąpić do władz z wnioskiem o rejestrację! Niektórzy z nich mieli już nawet lokal na swą działalność, papier firmowy i wizytówki (Ganja). Wszyscy przygotowali swój pierwszy wniosek o mini-grant i wszystkie przedłożone projekty były warte wsparcia. Wręczyłyśmy więc po 500 USD każdej z nowopowstałych organizacji na następujące projekty: 

Baku:

• Stowarzyszenie „Mądrość” przy szkole nr 59 na projekt „Uczmy się, myślmy i twórzmy”. Projekt polega na poszerzeniu biblioteki i stworzeniu w szkole czytelni.    
• Stowarzyszenie „Horyzont” przy szkole nr 245 na projekt „Ratujmy nasze dzieci”. Warsztaty dla 50 uczniów i 50 rodziców na temat uzależnień i ich skutków.
• Stowarzyszenie „Caspian” przy szkole nr 67 na projekt „Uczmy się demokracji”. Kursy dla nauczycieli na temat innowacyjnych, interaktywnych metod nauczania; dla rodziców na temat praw dziecka i demokracji, jak również dla 20 uczniów zajęcia  na temat Karty Praw Dziecka.

Lankaran:

• Stowarzyszenie „Perła Lankaran” przy szkole nr 4 na projekt „Iskra”. Seria warsztatów dla grupy 60 rodziców, celem wypracowania form współpracy i większego zaangażowania rodziców w życie szkoły.

Szkoła w Lankaran zgotowała nam wspaniałe przyjęcie. Nie tylko zostałyśmy serdecznie przyjęte przez lokalne władze oświatowe i zapewnione o wszelkiej pomocy i wsparciu dla naszych działań na tym terenie, lecz także zorganizowano spotkanie z ponad 20 rodzicami, którzy przez parę godzin dopytywali się, jak takie stowarzyszenia pracują w Polsce. Jedna z matek powiedziała: „Skoro polskie organizacje mogą robić takie wspaniałe rzeczy, to my też.” No i o to właśnie chodziło!

Ganja:

• Stowarzyszenie „Demokratyczny rozwój w demokratycznej edukacji” przy szkole nr 47 we wsi Balcili k/ Ganji na projekt „Biblioteka w szkole dla uchodźców”. Przygotowanie pomieszczenia na bibliotekę dla trzech szkół w tej miejscowości.

       W żadnej z nich NIE MA BIBLIOTEKI!!!

• Stowarzyszenie „Chinar” przy szkole nr 29 na projekt „Kropla z oceanu”. Seminaria dla dwóch grup nauczycieli (po 20 osób każda) na temat interaktywnych metod nauczania, angażujących uczniów w proces uczenia się i współpracy w grupie, jak również seminaria dla dwóch grup uczniowskich (po 20 osób każda) na temat praw dziecka, młodzieżowego wolontariatu i świadomego uczestnictwa w życiu publicznym.

Barda:

• Stowarzyszenie „Związek młodych nauczycieli” przy szkole nr 5 na projekt „Źródło wiedzy”. (W budynku szkoły mieszkają uchodźcy z Górnego Karabachu i cały budynek jest bardzo zdewastowany. Księgozbiór jest niezwykle ubogi i zniszczony. Stare podręczniki pisane po azersku, ale cyrylicą!) Wyremontowanie  w szkole pomieszczenia na bibliotekę i zaopatrzenie jej w nowe oraz używane podręczniki pisane alfabetem łacińskim. Biblioteka ta będzie dostępna dla wszystkich szkół w Bardzie.

Mingaczevir:

• Stowarzyszenie „Dla edukacji - 13” przy szkole nr 13 na projekt „Internetowe Centrum Edukacyjne dla nauczycieli i rodziców”. Stworzenie na bazie szkolnej pracowni komputerowej Centrum, w którym zarówno nauczyciele, jak i rodzice nauczą się używać Internetu do celów edukacyjnych. Po zakończeniu projektu pracownia ma służyć, jako odpłatna kafejka internetowa, a dochód ma służyć pokryciu kosztów następnych kursów.
• Stowarzyszenie „PTA - 10” przy szkole nr 10 na projekt „Wszyscy jesteśmy równi pod słońcem”. Seria spotkań z uczniami na temat praw dziecka i praw ucznia, a następnie urządzenie wystawy plakatów i rysunków na ten temat.

Szkoły w Azerbejdżanie borykają się z problemami analogicznymi do problemów szkół w całym świecie: brak odpowiedniego wyposażenia, przeładowane klasy, brak motywacji uczniów do nauki i niedostateczne zainteresowanie ze strony rodziców. Mamy nadzieję, że w rozwiązywaniu tych problemów istotnie pomocne będą stowarzyszenia rodziców i nauczycieli utworzone w rezultacie tego projektu. Jak pisał jeden z naszych słuchaczy w anonimowej ankiecie rozdanej na zakończenie warsztatów: „Porównuję system dzisiejszej edukacji w Azerbejdżanie do ciemnego lasu. Te warsztaty pokazały nam, jak przedrzeć się przez ten las.”

Szkoły w okolicach Ganji, oprócz powszechnie spotykanych, mają dodatkowe problemy powodowane przez uchodźców z leżącego w pobliżu Górnego Karabachu. Na skutek toczącej się tam od ośmiu lat wojny ponad milion Azerów zostało wypędzonych z terenów zajętych przez Armenię. Stanowią oni około 15% populacji całego Azerbejdżanu. Zostali oni ulokowani „tymczasowo” głownie w okolicach Ganji, gdzie mieszkają w budynkach szkolnych, barakach lub wagonach kolejowych odstawionych na bocznice. Ich dzieci są uczone przez własnych nauczycieli w „szkołach dla uchodźców”, mieszczących się w zwykłych budynkach szkolnych, lecz pracujących niezależnie od miejscowej szkoły. Ten „tymczasowy” stan jest celowo utrzymywany przez władze, które w ten sposób wzmagają napięcie i rozbudzają nadzieję na odzyskanie utraconych terenów. Taka polityka prowadzi do izolacji uchodźców (też przecież Azerów) i nieprawdopodobnego ograniczenia powierzchni przeznaczonej na naukę (np. 75% szkoły zamienione bywa na mieszkania). Zwiększa też problemy związane z brakiem podręczników, sprzętu i pomocy naukowych do niewyobrażalnych rozmiarów. Towarzyszą temu jeszcze bardziej podstawowe kłopoty; jak np. brak wody pitnej, ogrzewania, czy choćby jednego posiłku wydawanego dzieciom w szkole.

Bez zmiany polityki państwa tego typu problemy nie mogą być rozwiązane przez organizacje pozarządowe. Powstawanie takich organizacji przyczynia się jednak do budowania społeczeństwa obywatelskiego od podstaw i pozwala ludziom mieć wpływ na decyzje podejmowane również na szczeblu państwowym. Może więc uda się uczestnikom naszych warsztatów choćby w małym stopniu zmienić na lepsze tę tragiczną sytuację.  

 Serdecznie dziękujemy Programowi RITA, a szczególnie Fundacji Edukacja dla Demokracji za zainicjowanie naszej pracy w Azerbejdżanie, przyjazne doradztwo oraz wsparcie finansowe, bez czego projekt ten nie mógłby zaistnieć.