„Dura lex, sed lex”
Prawo dla każdego lub „Dura lex, sed lex”
Nasz program oparty jest na materiałach amerykańskiego programu „Street Law”, który zaadaptowaliśmy do rzeczywistości i potrzeb Polski i innych krajów post-komunistycznych. W oparciu o opracowane przez nas materiały MTO przeszkoliło w 2003 r. grupę nauczycieli z Rumunii, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Mołdowy, Albanii oraz Bułgarii. Po powrocie do swoich krajów pracowali oni z młodzieżą podczas zajęć pozalekcyjnych. W sumie pracowało 50 grup po 20 osób, co w rezultacie pozwoliło rozpocząć pracę z 1000 uczniów w sześciu krajach bałkańskich. Tę ideę podnoszenia świadomości obywatelskiej poprzez edukację prawną przenieśliśmy w 2006 r. na teren Ukrainy, a w 2009 na Białoruś.
Na podstawie dotychczasowych doświadczeń – zarówno w Polsce, jak i na Bałkanach - wydaje nam się, iż prawo postrzegane jest przez szarych obywateli jako niedostępny moloch i skomplikowany labirynt. Prawda, którą chcemy przekazać jest jednak zupełnie inna: prawo niekoniecznie musi ograniczać - powstało bowiem po to, aby nam służyć. Program ten nie tylko wyposażył uczestników w wiedzę na temat procedur i przepisów prawnych, z którymi stykamy się na co dzień, lecz także - dzięki odpowiednio stosowanym metodom nauczania - pozwolił im uwierzyć w siebie i nabrać szacunku do siebie samych. Jest to szczególnie ważne dla społeczeństw, w których z różnych powodów pojawił się chaos. Trzeba pamiętać, że budowa społeczeństwa obywatelskiego jest bardzo trudna, funkcjonowanie w okresie przejściowym dla zwykłego obywatela też nie jest łatwe, a zasadniczym elementem takiej zmiany jest prawo - funkcjonujące właściwie i szanowane. Ignorancja nie idzie w parze z wolnością.
Programy takie, jak ten są szczególnie ważne w krajach byłego obozu komunistycznego. Pozwalają młodzieży, a tym samym i dorosłym, zrozumieć, że społeczeństwo obywatelskie oparte jest na poszanowaniu prawa, które z kolei ma być skonstruowane tak, by służyć ludziom, a nie być skierowane przeciwko nim (jak to często bywało na tych terenach). Program nasz uwzględnia pracę w mieszanych etnicznie grupach, swobodną wymianę poglądów oraz buduje bezpośrednie więzi międzyludzkie. Uczy też, że prawo nie jest po to, aby utrudniać obywatelowi swobodne funkcjonowanie (jak to było wcześniej), ale po to abyśmy czuli się bezpieczni . Program ten pomaga odbudować nadszarpnięty autorytet władzy, tej bardzo bliskiej przeciętnemu obywatelowi (np. policjant) i tej na wyższym szczeblu (np. członkowie władz centralnych).
„Dura lex, sed lex” na Bałkanach, 2003-2004
Był to projekt pilotażowy, angażujący młodzież, rodziców i nauczycieli w samodzielne poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Jak wygląda prawo na co dzień w moim kraju z punktu widzenia zwykłego obywatela? Dlaczego należy je przestrzegać?
„Dura lex, sed lex” na Białorusi, 2009
Zaprosiliśmy do Nowego Sącza grupę 22 młodych ludzi z całego terenu Białorusi ze środowiska akademickiego (6 miast: Mińsk, Brześć, Grodno, Homel, Połock, Witebsk) . Podczas warsztatów zaprezentowaliśmy im program „Dura Lex, Sed Lex” i zachęciliśmy ich do pracy z kolegami w ramach organizacji studenckich. Praca ta polegała na podnoszeniu świadomości prawnej poprzez realizację projektów takich jak np. badanie przestrzegania praw konsumenckich (case study), walka z korupcją i inne opracowane podczas warsztatów z trenerami MTO. Najciekawsze pomysły zostały przygotowane w postaci konspektów podczas spotkania warsztatowego w Nowym Sączu w dniach 6 do 14 lipca 2009 r.
„Dura Lex, Sed Lex działa na Białorusi i w Rosji”, 2009
Grupa 14 studentów wydziałów prawa z uniwersytetów w Sankt Petersburgu w Rosji i w Mińsku na Białorusi przez tydzień gościła w Nowym Sączu. Uczestniczyli oni w programie „Dura Lex, Sed Lex”, realizowanym przez Małopolskie Towarzystwo Oświatowe. Jednym z elementów szkolenia było poznanie pracy sądeckiej policji w prowadzeniu edukacji i profilaktyki prawnej wśród uczniów gimnazjów i szkół średnich. Uczestnicy odwiedzili też Sąd Rejonowy i Okręgowy w Nowym Sączu.
Czytaj więcej: „Dura Lex, Sed Lex działa na Białorusi i w Rosji”, 2009
„Dura lex, sed lex” na Ukrainie, 2006
Mamy głębokie przekonanie, że w dobie zmian politycznych po pomarańczowej rewolucji i transformacji społecznej na Ukrainie, które nie dla wszystkich obywateli są zrozumiałe i łatwe, projekty takie, jak ten są szczególnie ważne. Pozwalają młodzieży, a tym samym i dorosłym, zrozumieć że społeczeństwo obywatelskie oparte jest na poszanowaniu prawa, które z kolei ma być skonstruowane tak, by służyć ludziom, a nie być skierowane przeciwko nim (jak to często bywało w dobie reżimu komunistycznego).
